آسیب شناسی سیاسی از دیدگاه برجسته ترین اندرزنامه نویسان عهد ترک و مغول در ایران خواجه نظام الملک - امام محمدغزالی - بابا افضل کاشانی

یکی از اصلی ترین بخشهای معرفت تاریخ، اندیشه سیاسی است ، که عرصه گسترده ای از تاریخ را تحت پوشش داشته و دارد، اگر در گذشته تاریخ را برای عبرت می خواندند و م ی آموزاندند، امروز تاریخ را بخاطر کارکردهای عملی اش در زندگی حال و منافع آینده آن، می شناسند. بنابراین تاریخ امروز معرفتی کارکردی است و کمتر کسی یافت میشود که تاریخ را برای گذشته بخواند تاریخ اندیشه سیاسی از قدیم ترین بخشهای معرفت تاریخی و شاید بتوان گفت کهنترین بخش تاریخ است ، چه این یک واقعیت است که بشر همیشه با این اندیشه، که چه کسی و چگونه و چرا باید حکومت کند؟ می زیسته است ، هیچ زمانی این سوالات فراموش نشده، و البته در هر دوره ای بسته به دوران بشر بوده است . در جامعه ما کمتر، عالمی در رشته های مختلف تاریخی، فلسفی، ادبی،... وجود دارد که به نوعی درگیر این سئولات نشده باشد، و در مفهومی بازتر به "نقد" حاکمیت و حکومت نپرداخته باشد، اما تحلیل، تبیین و نقد و بررسی حکومت ، بسته به فضای حاکم بر هر جامعه ای بگونه ای بیان شده است که بایستی آنها را از لابلای متون مختلف جستجو کرد، یکی از مهمترین شیوه های نقد و بیان اندیشع سیاسی، شیوه "پند و اندرز و نصایح مشفقانه" است ، که ملایمترین و محتاطترین زبان گفتار سیاسی است . بیان پند و اندرز و گفتارهای نصیحت گونه کم خطرترین شکل نقد حکومتهاست ، و میزان "بسته بودن" فضای سیاسی آن جامعه را نشان می دهد. اصولا اندرزنامه نویسی "نقد درونی حکومتهای استبدادی" زیرا حکومتهائی که دارای ایدئولوژیهای رسمی دینی و مذهبی هستند، اصولا نقد بیرونی را برنمی تایند، بلکه حداکثر شعاع نقد آنها، حلقه بسیار بسته محرمیت آنهاست "هر که درین حلقه نیست فارق (یا بعبارت بهتر خارج) ازین ماجراست " که از آنها تفسیر و نعبیر به لهل عناد دشمن برانداز شده است .